Rusya-Ukrayna Savaşı ve Petrol Ticareti

Rusya-Ukrayna Savaşı, küresel doğal gaz ve petrol ticaretinde önemli değişikliklere neden oluyor. Savaşın başından bu yana 3 yıl geçmesine rağmen, Batılı ülkelerin Rusya’nın petrol ihracatına yönelik uyguladığı yaptırımlar genişliyor. AB ve İngiltere, gölge filoyla ilişkili olduğu gerekçesiyle yeni gemileri yaptırım listesine ekleyerek Rus petrolüne baskı yapmayı sürdürüyor.

Rus petrolünün Avrupa’dan Hindistan’a, Arktik Rota’dan Çin’e olan ticaretinde rol alan gemilerin gölge filo ile bağlantılı olduğu tespit edildi.

İngiltere, son açıklamasında yaptırım listesine 40 yeni gemi ekleyerek toplamda 133 gemiye, Avrupa Birliği ise 74 yeni gemi ekleyerek toplamda 153 gemiye ulaştığını duyurdu.

ABD ise ocak ayında, Ruslar tarafından kontrol edildiği gerekçesiyle 183 gemiyi yaptırım listesine almıştı. Veri analitik şirketi Kpler, ABD’nin listesine aldığı gemilerin 117’sinin ham petrol tankeri olduğunu belirtiyor.

Bağımsız gazetecilik platformu “Follow the Money”, yaptığı araştırmada savaşın başlangıcından bu yana başta Yunanistan, İngiltere ve Almanya’dan en az 230 geminin gölge filoya satıldığını ve bu durumun Kremlin’in petrol ticaretine yönelik yaptırımlardan kaçınmasına yardımcı olduğunu açıkladı.

Platform, bu gemilerin Rus petrolünü taşımak ve yaptırımları atlatabilmek için kullanıldığını vurgularken, bu filonun toplamda 600’den fazla tankerden oluştuğu ve Rusya’nın tüm petrol ihracatının yüzde 70’ini taşıdığı tahmin ediliyor.

Uzmanlar, Gölge Filonun Önemi

Uzmanlara göre, resmi denizcilik sistemine dahil olmayan gemiler olan gölge filonun, sık sık gemi sahiplerinin değiştiği bir yapıya sahip olduğuna işaret ediliyor.

Çin ve Hindistan, Rus Petrol Ticaretinin Yönünü Değiştiriyor

Moskova yönetimi, yıllık ham petrol üretiminde belirgin bir artış kaydetmezken, Batılı ülkelerin yaptırımlarının etkisiyle ham petrolün Çin ve Hindistan’a olan ihracatındaki artış dikkat çekici bir seviyeye ulaşıyor.

AA muhabirinin derlediği verilere göre, Rusya’nın ham petrol ihracatı 2019’da 267,46 milyon, 2020’de 239 milyon, 2021’de 230 milyon, 2022’de 242 milyon, 2023’te 234,4 milyon, 2024’te ise 240 milyon ton olarak kaydedildi.

Rusya’nın Çin’e ham petrol ihracatı ise 2019’da 77,64 milyon, 2020’de 83,57 milyon, 2021’de 79,64 milyon, 2022’de 124 milyon, 2023’te 107 milyon, 2024’te ise 108,48 milyon ton olarak gerçekleşti.

Savaş öncesi 80 milyon ton civarında seyreden Çin’e yapılan ihracat miktarı, savaş sonrası 100 milyon tonu aşmış durumda. Rusya’nın Çin’e petrol taşıyan boru hatlarının yıllık kapasitesi yaklaşık 38 milyon ton iken, deniz yoluyla yapılan sevkiyatın arttığı belirtiliyor.

Rusya’nın kara yolu bağlantısı olmayan Hindistan’a yapılan petrol ihracatında da önemli bir artış gözlemleniyor. Hindistan’a yapılan ihracat miktarı 2019’da 2,5 milyon, 2020’de 5 milyon, 2021’de 10 milyon, 2022’de 40 milyon, 2023’te 75 milyon, 2024’te ise 90 milyon ton olarak hesaplanıyor.

Hindistan ve Çin’in Rus ham petrol ihracatındaki payı, 2021 ve öncesinde yüzde 30-40 seviyelerinde seyrederken, bu payın 2022’de yüzde 67,8’e, 2023’te yüzde 77,6’ya, 2024’te ise yüzde 83’e yükseldiği belirtiliyor.

Çin ve Hindistan’dan Liman Yasakları

ABD ve AB’nin yaptırımlarından kaçınmak isteyen Çin ve Hindistan, yaptırım listesine alınan gemilere limanlarında yanaşma yasağı getiriyor.

Çin’in Shandong Liman Grubu şirketi, 24 Ocak’ta yaptığı açıklamada, ABD yaptırımlarına maruz kalan petrol tankerlerinin limanlarına yanaşmasının yasaklandığını duyurdu.

Bu yasağın etkisiyle özellikle Rusya ve İran’dan gelen petrol tankerleri önemli bir limanı kaybetmiş oldu. Shandong Liman Grubu, Çin’in petrol ithalatının yüzde 35’ini gerçekleştirdiği önemli limanları işletmektedir. Bu limanlardan yılda 220-250 milyon ton ham petrol, Shandong eyaletindeki rafinerilere sevk ediliyordu.

Çin medyası, firmanın bu kararının limanın stabil işleyişini sağlamak ve Çin’in enerji tedarik güvenliğini korumak amacı taşıdığını belirtiyor.

Hindistan’da ise, Beyaz Saray’ın yaptırım listesine alınan petrol tankerlerinin ulusal limanlara yanaşmasının yasaklandığı açıklandı.

Pekin ve Yeni Delhi’nin attığı adımların Rusya’nın petrol ihracatı üzerindeki baskıyı artırması beklenirken, Rus hükümeti yaptırımların kendilerini durduramayacağı görüşünü savunuyor.